Hiểu rõ Sự khác biệt Giữa Perpetual và Hợp đồng Kỳ hạn

Hiểu rõ Sự khác biệt Giữa Perpetual và Hợp đồng Kỳ hạn

Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới hấp dẫn nhưng đầy thách thức của thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử. Với tư cách là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi hiểu rằng việc nắm vững các công cụ phái sinh cơ bản là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đạt được thành công. Trong số các công cụ này, Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Contracts) và Hợp đồng Kỳ hạn (Futures Contracts) là hai loại phổ biến nhất. Mặc dù cả hai đều cho phép giao dịch với đòn bẩy và đầu cơ về hướng đi tương lai của tài sản cơ sở, sự khác biệt cốt lõi của chúng có thể tạo ra những tác động đáng kể đến chiến lược giao dịch, quản lý rủi ro và lợi nhuận tiềm năng của bạn.

Bài viết chuyên sâu này sẽ đi sâu vào định nghĩa, cơ chế hoạt động và những khác biệt then chốt giữa hai loại hợp đồng này, giúp bạn đưa ra quyết định giao dịch sáng suốt hơn.

Giới thiệu về Hợp đồng Tương lai Tiền điện tử

Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cơ sở (trong trường hợp này là tiền điện tử như Bitcoin hay Ethereum) tại một mức giá xác định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai. Chúng là công cụ phái sinh vì giá trị của chúng bắt nguồn từ tài sản cơ sở.

Thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử đã phát triển nhanh chóng, cung cấp các công cụ linh hoạt hơn so với thị trường tài chính truyền thống. Để có cái nhìn tổng quan về hệ sinh thái này, bao gồm các khái niệm như ký quỹ và đòn bẩy, bạn có thể tham khảo Hướng dẫn toàn diện về giao dịch hợp đồng tương lai Crypto.

Hợp đồng Tương lai Kỳ hạn (Futures Contracts)

Hợp đồng tương lai truyền thống, hay còn gọi là Hợp đồng Kỳ hạn, là hình thức cơ bản nhất của hợp đồng tương lai.

Định nghĩa và Đặc điểm

Hợp đồng kỳ hạn được tiêu chuẩn hóa và có ngày đáo hạn cố định. Khi bạn mở một vị thế mua (long) hoặc bán (short) hợp đồng kỳ hạn, bạn cam kết thực hiện giao dịch tài sản cơ sở vào ngày đáo hạn đã thỏa thuận, bất kể giá thị trường tại thời điểm đó là bao nhiêu.

Các đặc điểm chính:

• **Ngày Đáo Hạn Cố Định (Fixed Expiration Date):** Đây là yếu tố phân biệt lớn nhất. Mỗi hợp đồng có một ngày hết hạn cụ thể (ví dụ: tháng 3, tháng 6, tháng 9, tháng 12).
• **Thanh toán Vật lý hoặc Tiền mặt (Physical or Cash Settlement):** Tùy thuộc vào sàn giao dịch và loại hợp đồng, việc thanh toán có thể là giao nhận tài sản thực tế (ít phổ biến hơn trong crypto) hoặc thanh toán bằng tiền mặt dựa trên giá tham chiếu cuối cùng.
• **Giá Hợp Đồng (Contract Price):** Giá của hợp đồng kỳ hạn thường khác biệt so với giá giao ngay (spot price) do ảnh hưởng của lãi suất, chi phí lưu trữ và thời gian cho đến khi đáo hạn.

Cơ chế Hoạt động

Giả sử bạn mua một hợp đồng tương lai Bitcoin đáo hạn vào tháng 12. Bạn đang khóa một mức giá mua tại thời điểm này. Khi tháng 12 đến, giao dịch sẽ được thanh lý theo giá tham chiếu cuối cùng của sàn giao dịch. Nếu giá thị trường cao hơn giá bạn đã chốt, bạn có lãi; ngược lại, bạn lỗ.

Trong thị trường truyền thống, hợp đồng kỳ hạn được sử dụng rộng rãi để phòng ngừa rủi ro (hedging) cho các doanh nghiệp có nhu cầu mua hoặc bán tài sản trong tương lai.

Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Contracts)

Hợp đồng tương lai vĩnh cửu (Perpetual Swaps) là một sự đổi mới được tiên phong bởi thị trường tiền điện tử, loại bỏ yếu tố ngày đáo hạn cố định. Chúng cho phép các nhà giao dịch duy trì vị thế mua hoặc bán vô thời hạn, miễn là họ duy trì đủ ký quỹ.

Định nghĩa và Đặc điểm

Hợp đồng vĩnh cửu mô phỏng gần nhất với giao dịch giao ngay (spot trading) nhưng vẫn cho phép sử dụng đòn bẩy. Chúng không có ngày hết hạn, do đó chúng "vĩnh cửu".

Để giữ cho giá hợp đồng vĩnh cửu bám sát giá giao ngay của tài sản cơ sở, cơ chế quan trọng nhất được sử dụng là **Phí Tài Trợ (Funding Rate)**.

• **Không có Ngày Đáo Hạn:** Đây là lợi thế lớn nhất, cho phép các nhà giao dịch không phải lo lắng về việc tái cơ cấu vị thế khi hợp đồng đáo hạn. Bạn có thể giữ vị thế miễn là bạn muốn.
• **Phí Tài Trợ (Funding Rate):** Đây là cơ chế định kỳ (thường là 8 giờ một lần) để neo giá hợp đồng vĩnh cửu với giá giao ngay.

   *   Nếu giá hợp đồng vĩnh cửu cao hơn giá giao ngay (thị trường đang hưng phấn - Contango), người mua (longs) sẽ trả phí cho người bán (shorts).
   *   Nếu giá hợp đồng vĩnh cửu thấp hơn giá giao ngay (thị trường đang bi quan - Backwardation), người bán (shorts) sẽ trả phí cho người mua (longs).

• **Thanh Lý (Liquidation):** Vì không có ngày đáo hạn để tự động đóng vị thế, nếu ký quỹ của bạn giảm xuống dưới mức duy trì tối thiểu do biến động giá bất lợi, sàn giao dịch sẽ tự động thanh lý vị thế của bạn để ngăn chặn số dư âm.

Để hiểu rõ hơn về bản chất của loại hợp đồng này, bạn có thể tham khảo định nghĩa chi tiết tại Hợp đồng tương lai vĩnh cửu.

Bảng So Sánh Chi Tiết: Perpetual vs. Futures Kỳ Hạn

Sự khác biệt giữa hai loại hợp đồng này có thể được tóm tắt rõ ràng nhất qua bảng so sánh sau:

Đặc điểm	Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual)	Hợp đồng Kỳ hạn (Futures)
Ngày Đáo Hạn	Không có (Vĩnh cửu)	Có ngày đáo hạn cố định
Cơ chế Neo Giá	Phí Tài Trợ (Funding Rate) định kỳ	Sự khác biệt về thời gian (Time Decay) và lãi suất
Thanh Lý Vị Thế	Tự động thanh lý khi ký quỹ không đủ	Tự động thanh lý hoặc đóng vị thế vào ngày đáo hạn
Mức độ Phổ biến trong Crypto	Rất cao, là tiêu chuẩn giao dịch chính	Ít phổ biến hơn, thường dùng cho hedging hoặc chiến lược chênh lệch giá (basis trading)
Chi phí Giao dịch Dài hạn	Bao gồm phí giao dịch cộng với phí tài trợ (có thể dương hoặc âm)	Chỉ bao gồm phí giao dịch và phí thanh toán cuối kỳ (nếu có)
Độ phức tạp cho Người mới	Cao hơn do cần theo dõi Phí Tài Trợ	Đơn giản hơn về mặt cơ chế định giá

Phân Tích Sâu Về Cơ Chế Định Giá và Rủi Ro

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Futures phụ thuộc vào mục tiêu giao dịch và khả năng chấp nhận rủi ro của bạn.

1. Phí Tài Trợ và Tác động lên Lợi nhuận (Perpetual)

Trong Perpetual, Phí Tài Trợ là yếu tố chi phí quan trọng nhất nếu bạn giữ vị thế qua nhiều chu kỳ thanh toán.

• **Thị trường Bullish (Longs trả phí):** Nếu bạn giữ vị thế mua (long) trong một thị trường tăng giá mạnh, bạn sẽ liên tục phải trả phí tài trợ cho những người bán (shorts). Điều này làm giảm lợi nhuận ròng của bạn.
• **Thị trường Bearish (Shorts trả phí):** Ngược lại, nếu bạn bán khống (short) trong một thị trường giảm giá mạnh, bạn sẽ nhận được phí tài trợ, giúp bù đắp chi phí giao dịch hoặc thậm chí tăng lợi nhuận.

Các nhà giao dịch chuyên nghiệp thường sử dụng Phí Tài Trợ để xác định tâm lý thị trường. Phí tài trợ dương cao cho thấy sự lạc quan quá mức (có thể là tín hiệu bán), trong khi phí tài trợ âm sâu cho thấy sự bi quan quá mức (có thể là tín hiệu mua).

2. Rủi Ro Đáo Hạn (Futures Kỳ Hạn)

Với Hợp đồng Kỳ hạn, rủi ro chính là việc quản lý ngày đáo hạn.

• **Rủi ro Tái cơ cấu (Rolling Over):** Nếu bạn đang có một vị thế có lãi và muốn giữ nó lâu hơn ngày đáo hạn, bạn phải đóng hợp đồng hiện tại và mở một hợp đồng mới với kỳ hạn xa hơn. Quá trình này được gọi là "rolling over" và có thể phát sinh chi phí giao dịch và rủi ro trượt giá (slippage) trong quá trình chuyển đổi.
• **Giá Đáo Hạn (Convergence):** Khi ngày đáo hạn đến gần, giá hợp đồng kỳ hạn sẽ hội tụ về giá giao ngay. Sự khác biệt giữa giá hợp đồng và giá giao ngay (basis) sẽ thu hẹp lại.

3. Đòn Bẩy và Thanh Lý

Cả hai loại hợp đồng đều sử dụng đòn bẩy, nhưng cơ chế thanh lý khác nhau. Trong Perpetual, thanh lý xảy ra khi giá di chuyển ngược lại với vị thế của bạn đến mức ký quỹ duy trì không còn đủ. Trong Futures truyền thống, nếu bạn không đóng vị thế trước ngày đáo hạn, nó sẽ được thanh lý theo giá tham chiếu cuối cùng, ngay cả khi giá đó có thể không phải là mức giá tồi tệ nhất nếu bạn có thể chờ đợi thêm một ngày.

Khi nào nên chọn Loại Hợp đồng nào?

Việc lựa chọn công cụ giao dịch phù hợp phụ thuộc vào khung thời gian và chiến lược của bạn:

Chọn Hợp đồng Vĩnh cửu (Perpetual) khi:

1. **Giao dịch Ngắn hạn và Trung hạn:** Bạn muốn nắm giữ vị thế trong vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng mà không bị ràng buộc bởi ngày hết hạn. 2. **Tận dụng Đòn bẩy Cao:** Bạn muốn sử dụng đòn bẩy tối đa mà không cần lo lắng về việc phải đóng vị thế để tránh đáo hạn. 3. **Giao dịch Dựa trên Tâm lý Thị trường:** Bạn muốn sử dụng Phí Tài Trợ như một chỉ báo bổ sung để xác định các điểm vào/ra thị trường.

Chọn Hợp đồng Kỳ hạn (Futures) khi:

1. **Phòng ngừa Rủi ro (Hedging) Cụ thể:** Một doanh nghiệp cần khóa giá mua/bán một lượng crypto vào một ngày chính xác trong tương lai (ví dụ: để thanh toán một khoản nợ hoặc nhận hàng vào quý sau). 2. **Chiến lược Chênh lệch Giá (Basis Trading):** Các nhà giao dịch chuyên nghiệp sử dụng sự khác biệt giữa giá kỳ hạn và giá giao ngay (basis) để kiếm lợi nhuận phi rủi ro (arbitrage) bằng cách mua ở thị trường này và bán ở thị trường kia. 3. **Tránh Phí Tài Trợ:** Nếu bạn dự đoán một xu hướng kéo dài và không muốn bị ảnh hưởng bởi phí tài trợ liên tục (đặc biệt là khi phí tài trợ đang bất lợi cho vị thế của bạn).

Kết luận

Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu đã trở thành xương sống của giao dịch phái sinh tiền điện tử nhờ sự linh hoạt và khả năng duy trì vị thế không giới hạn thời gian. Tuy nhiên, cơ chế Phí Tài Trợ đi kèm là một yếu tố chi phí và tâm lý cần được quản lý cẩn thận. Ngược lại, Hợp đồng Kỳ hạn truyền thống cung cấp sự chắc chắn về ngày thanh toán, lý tưởng cho việc phòng ngừa rủi ro có mục tiêu thời gian rõ ràng.

Đối với người mới bắt đầu, việc bắt đầu với Hợp đồng Vĩnh cửu có thể dễ dàng hơn vì chúng phản ánh gần hơn với giao dịch giao ngay. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng việc giao dịch phái sinh, dù là Perpetual hay Futures, đều đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về quản lý rủi ro, ký quỹ và đòn bẩy. Việc nghiên cứu kỹ lưỡng các khái niệm cơ bản này là nền tảng cho mọi chiến lược giao dịch thành công.

Để xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc hơn, bạn nên tìm hiểu thêm về các khái niệm công nghệ liên quan, ví dụ như cách các giao thức phi tập trung đang phát triển cơ sở hạ tầng cho các công cụ tài chính này thông qua các dự án như Composable Infrastructure (Cơ Sở Hạ Tầng Tổng Hợp).

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.